Оңтүстік Қазақстан облысы Шардар ауданы «Ақалтын» жалпы орта мектебі

Ашық сабақ

Архей,Протерозой, Палеозой, Мезозой заманындағы тіршіліктің дамуы

Дайындаған: Хопабаева Р.

Сыныбы: 9«А»

Тақырыбы: Архей, Протерозой, Палеозой Мезозой заманындағы тіршіліктің дамуы.

Сабақтың мақсаты:Білімділік: оқушыларға дәуірлер туралы түсінік беру. Жердің геологиялық шежіресімен таныстыру.

Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілетін дамыта отырып, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелік: оқушыларды ұлтшылдыққа, ұқыптылыққа және табиғат байлықтарын қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақСабақтың әдісі: топтықСабақтың көрнекілігі: постер, АКТ, оқулық, стикер, маркер, смайликСабақтың барысы:

I.Ұйымдастыру кезеңіа) сәлемдесуә) оқушыларды түгелдеуб) ынтымақтастық атмосферасын қалыптастырув) топқа бөлу

II. Үй тапсырмасы Тест сұрақтары арқылы.2.1. Миға шабуыл

1.Тіршіліктің тірі ағзадан пайда болуы қалай аталады?а) биогенез б) абиогенез с) тіршіліктің өздігінен жаратылуы

2.Тіршіліктің өлі табиғаттан пайда болуы қалай аталады?а) протобионттар б) абиогенез с) биогенез

3.Алғашқы «тіршілік жолашары»:а) эукариот б) протобионт с) қарапайымдылар

4.Тіршіліктің қалыптасуының бірінші кезеңі қалай аталады?а) коацервация үдерісі б) эукариоттардың пайда болуы с) ағзалық заттың абиогенді синтезі

5.«Тіршілік жер бетінде мәңгілік» деген теорияны ұсынған ғалым:а) В.Прейер б) Г.Рихтер с) э.Фишер

6.Бейімделгіштік деген не?а) қоршаған ортаға бейімделу б) түр түзілу с) регенерация

7.Ароморфоз бұл:а)организм құрылысының қарапайымдануы б)организм құрылысының күрделенуіс) вирустарға ғана тән белгі

8.Тіршілік үшін күрес формаларын ата:а) туыстар мен класстар арасындағы күресб) түрішілік, түаралық және өлі табиғат факторларымен күресс) отрядтар мен класстар арасындағы күрес

9.Табиғи іріктелудің неше формасы бар?а) 3 б) 2 с) 4

10.Бүркемелеу реңі бұл:а) денедегі жолақ реңдерінің жойылуыб) жарық пен көлеңке құбылына енус) қоршаған орта түсіне ену

11.Көрнекілеу рең бұл:а) қарсыласын үркіту б) бір ағзаның екінші бір ағзаның түсіне енуі с) денедегі рең тұтастығының жойылуы

12. Тіршіліктің пайда болуының екінші кезеңі:а) коацервация үдерісі б)алғашқы прокариот жасушаның пайда болуыс) эукариоттардың пайда болуы

13. Тіршіліктің өздігінен пайда болмайтынын дәлелдеген ғалым:а) Л.Пастер б)Ж.Б.Ламарк с)Ч.Дарвин

14.Тіршілік үшін күрес неше бағытта жүреді:а) 4 б) 5 с) 3

15.Табиғи іріктелу бұл:а) эволюцияның қозғаушы күшіб) биологиялық прогрессс) биологиялық регресс

16.Екі ыдысқа ет салып зерттеу жүргізген ғалым кім?а) А. Левенгукб) Ф. Редис) Л. Пастер

17.Жерде тіршілік бұдан неше млрд жыл бұрын пайда болды?а) 8,5 млрдб) 1,5 млрдс) 4,5 млрд

18.Жүйелеудің ең кіші бірлігін енгізген ғалым кім?а) Ж.Б.Ламаркб) К.Линнейс) Г.Мендель

19.Микроэволюция дегеніміз не?а) жаңа түрлер мен түршелердің пайда болуыб) морфологиялық-физиологиялық үдерісс) ағзалардың нақтылы орта жағдайына бейімделуі

20.Эндемик дегеніміз не?а) әр түрлі аймақта тіршілік ететін ағзаларб) шөлді аймақта тіршілік ететін ағзаларс) ғаламшарда бір орында ғана өмір сүретін ағзалар

2.2. Адасқан әріптер1) Бейімделгіштіктің ғылыми атауы? (Адаптация)2) Аналықтары аталықтарын қақтығыссыз сайрау арқылы шақыратын құстар қандай күрес жолына түседі? (Жанама)3) Табиғи іріктелу формасын ата: (Дизруптивті)4) Қарсыласына айбат шегу бейімделгіштіктің қай реңіне жатады? (Көрнекілеу)5) Тіршілік жаратылымының микроскоппен ғана көруге болатын деңгейі қалай аталады? ( Молекулалық)

Сергіту сәті.( бейне жазба)

III Жаңа сабақты меңгеруЖер тарихы- заманға; заман- кезеңге; кезең- дәуірге; дәуір- ғасырға бөлінеді. Заманның аттары: архей- ежелгі заман, протерезой- алғашқы тіршілік заманы, палеозой- ертедегі тіршілік заманы, мезозой- кесірттер заманы. Архей заманында аспанды түнерген қара бұлт қаптап, найзағай жарқылдап, жанартаулар атқылаған.
ада оттек болмаған, көмірқышқыл газының көптігі тіршілікке қолайсыз еді. Тау жыныстарының құрамында графит көп болған. Миллиондаған жылдар өткенде жылы суда қабығы мен ядросы жоқ тірі нәруыздың түйірлері, іркілдек тамшылар пайда болған. Олар суда еріген органикалық заттарды бүкіл денесімен сіңіре бастаған. Сондықтан алғаш пайда болған тірі организмдер- гетеретрофтар деп есептеледі. Көк-жасыл балдырлар мен бактерияларда оқшауланған ядро болмасада зат алмасу жақсы дамып көбеюге қабілетті болған.Палеонтологтар XIX ғасырдың ортасында «строматолитті» әктілеу құрылыстарын тапты, бұл микроскопиялық жұқа қабатты бағандар немесе ретке келтірілген қабат-қабат қабырғалары бар әктастан құралған төбешіктер. Грекшеден «строматолитос» сөзі «таскілем»дегенді білдіреді. Строматолиттер дегеніміз- ежелгі фотосинтездейтін прокариоттар- цианобактериялар бірлестігінің әрекетінің нәтижесі. Архей заманының соңында ең алғашқы колониялы балдырлардың шыққандығы Аустралия мен Африка құрлығынан тасқа айналған қалдықтардың табылғаны дәлел. Протерезойда тіршілік шамамен 1,9 млрд жыл бұрын дамыған. Эукариоттық эволюциялық нәтижесі ретінде нағыз көпжасушалық пайда болды. Прокариоттар мен эукариоттар әлдеқандай уақыт мұхитта бірге өмір сүрді. Эукариоттар 700-800 жылға жуық біржасушалы түрде өмір сүрді, сөйтіп ол балдырлар сияқты өсімдіктерге де, біржасушалы жануарларға да бастама берді. Эукариотты балдырлардың ең алғашқысы біржасушалы жасыл балдырлар болды. Протерозойдың ортасы мен аяғында алуан түрлі көп жасушалы ағзалар қалыптасты. Протерозйдың негізгі ароморфоздары: эукариоттылық, көпжасушалық, өсімдіктерге және жануарларға бөліну, жануарларда ұлпалалмен мүшелердің. Жынысты үдеріс- гаметалардың қалыптасуының пайда болуы деп есептеледі.

Палеозой 6 кезеңді қамтиды.

Кембрий	Ордовик	Силур	Девон	Карбон	Пермь
80 млн жылға жуық созылды.	55 млн жылға жуық созылды.		35 млн жылға жуық созылды.	65 млн жылға жуық созылды.	50 млн жылға жуық созылды.

Мезозой- кесірттер заманы

IV. Жаңа сабақты бекіту«Сандық жауап»1.Архей заманында аспанды түнерген қара бұлт басып, ауада оттек болмаған.2.Протерозойда эукариоттар тіршілік еткен жоқ.3.Геологиялық мерзімнің ең ірі бөлігі- заман1214.Палеозой дәуірі 8 кезеңді қамтиды.5.Жердің бүкіл тарихы 5 дәуірге бөлінеді және олардың ұзақтығы миллиондаған жылдармен есептеледі.6.Ең алғаш тіршілік палеозойда дамыды.2127.Палеозойда тіршілік тек қана теңізде емес, құрлықта да белсенді дамыды.8.Дәуір ішіндегі уақыттың ұсақ үзінділерін кезеңдер деп атайды.9.Архей тіршіліктің дүниеге келу уақыты деп есептеледі.11110.Мезозой- кесірттер заманы деп есептеледі.11.Мезозойда гүлді өсімдіктер пайда болды.12.Мезозойдағы тіршілік құрғақшылық климат жағдайларына толық бейімделген жоқ.112

V. ҚорытындыБиологиялық термин сөздермен жұмыс.

VI. Үйге тапсырма§50 Палеозойдағы тіршілік тақырыбының соңындағы кестені толтыру.§51 Кайназойдағы тіршіліктің дамуын оқу.

VII. Бағалау

Источник: ziatker.kz

Пайда болуы эукариот положило начало зарождению жоғарғы рифее шамамен 1,4–1,3 млрд. жыл бұрын көпжасушалы өсімдіктер мен жануарлар, олар пайда бір мезгілде дерлік (Соколов, 1975).

Арттыру оттегі сулы ортада және атмосферада болды жетекші экологиялық фактор Жердегі өмірдің дамуы. Дәл фотосинтезирующие микроскопиялық балдырлар тудырды білімі жоғары деңгейде ұйымдастырылған ғаламшарда өмірдің және биосфераның жалпы алғанда.

«Венде арасындағы фазалар мұздану пайда болды және кең таралды эдиакарская фаунасы, тікелей флорасы бұдан бұрынғы қаңқа организмдер. Оның атынан омыртқасыздары: кишечнополостные және алғашқы организмдер, нерв жүйесінің – құрттар. Ерекшелігі эдиакарской фаунасының ерекшелігі болып табылады оның өкілдері болмаса, скелет. Олардың кейбіреулері достигали мөлшерін 1 м-ге дейін (медузалар), олар тұрды желеподобного заттар, бәлкім, жасалған неғұрлым тығыз сыртқы қабаты. Олардың арасында организмдер, жетекші су өмір салты, сондай-ақ енжар немесе белсенді перемещающиеся судың терең қабаты. Ғажайып сақталуын іздерінің эдиакарских жануарлардың болмауымен түсіндіруге болады деді, сондай-ақ сапрофагов және грунтоедов.

Егер соңына дейін протерозоя эволюциясы өмір жүрді баяу, онда фанерозоя орын алып, айтарлықтай жылдам, скачкообразные өзгерістер органикалық әлемнің планетаның. Қозғаушы күші бұл эволюция әлі де болды, табиғи іріктеу, ол анықталды қабілеті организмдер — трансформация шектеулігі жағдайында тамақ ресурстары қалыптасатын биосфераның, сондай-ақ өзгерістер физикалық-географиялық жағдайлар. Табиғи іріктеу дамытты қабілеті организмдердің бейімделу динамикалық табиғи ортада. Осылайша, қанықтыру су ортасын оттегімен екен гибельным көпшілігі үшін анаэробты өкілдерінің органикалық өмір және тек бірнеше түрлері алдық бейімделу жаңа жағдайларға.

Қарқынды дамуы өмір басталды палеозойскую дәуіріне (сур. 2.3), ол ыдырайды екі кезеңнен тұрады: ерте және Кеш. Ерте кезең қамтитын арпаөзен (570-500 млн. жыл бұрын), ордовик (500-440 млн. жыл) және силур (440 – 400 млн. жыл бұрын), тұспа-тұс келді каледонским тектоническим цикл.

Басталған соңында протерозоя сплит ерте анықталған келтірді кембрии білімге үлкен континент Гондваны, включавшего қазіргі заманғы Африка, Оңтүстік Америка, Үндістан, Австралия және Антарктиду, сондай-ақ пайда болуына Балтық, Сібір, Қытай және Солтүстік Америка микроконтинентов. Трансгрессия-теңіздің басында кембрия өзгеріп регрессией екінші жартысында осы кезең.

«Кембрийских жылы теңіздерде, су олардың алдық химиялық құрамы, жақын, заманауи, кең дамуын алды синезеленые балдырлар дәлелдейді іздері, олардың тіршілік – строматолиты.
імдіктер әлемі » атты молынан ұсынылды, сондай-ақ, хош иісті. Сонымен қатар, арпаөзен – бұл қарқынды даму буынаяқтылардың, әсіресе трилобитов, кембрийских шөгінділерінде сақталған қалдықтары ретінде мягкотелых, сондай-ақ жесткотелых сыртқы скелетом (раковинных) жануарлар. Эволюция қаңқа организмдердің дайындалды бүкіл эволюцией органикалық әлемнің ежелгі су ортасын қосатын пайда болуы жыртқыштар, сондай-ақ көшуге рождество мерекесі түбінде және басқа да ықтимал. Осы уақыттан бастап биогенді осадкообразование » OK(U) HC басым айналады.

Оттегі атмосферасында кезеңінде кембрия жетті шамамен 1% — ы қазіргі заманғы деңгейін. Тиісінше азайып, көмірқышқыл газ және, мүмкін, су буы. Бұл әлсіретті парниктік әсер атмосфераның, жасаған оны неғұрлым ашық азаюына бұлттылықтың. Бастау күрт өсуі рөлі күн сәулесінің биологиялық, геохимиялық және литологенезных процестерінде Қоңыржай жылы және құрғақ климат кембрия ерекшеленді салыстырмалы түрлілігімен, оқушылар мен кезеңдері аяз дейін білім мұздық шөгінділер.

Жоқ сенімді дәлелдемелер өмір сүру кембрии қандай да бір тірі организмдер құрлықта. Жер бетіндегі жоғары сатыдағы өсімдіктердің алатын ұстай даулар мен пыльцу, әлі болған жоқ, дегенмен, алынып тасталды қоныстандыру суши бактериялар мен синезелеными балдыр. Өйткені кембрийских шөгінділерінде ешқандай іздері угленакопления жаланып, мол және ұйымдастырылған өсімдіктер құрлықта жоққа тән еді. Өмірі шоғырланған мелководьях эпиконтинентальных теңіздер, теңіздер, орналасқан континенттер.

Басында ордовика органикалық дүниенің эволюциясы болды неғұрлым қарқынды, кембрии, әкелді пайда болуына, жаңа тұқымдастығы. Осы кезеңде өмір сүре жалғастырды Гондвана с присоединившимися оған Қытай материком. Балтийским, Сібір және Солтүстік Америка микроконтинентами.

Бірінші жартысында ордовика болды, кең-байтақ теңіздің трансгрессия нәтижесінде су астында екен 83% — нан астамы беті жер шарының. Затопленными болды барлық дерлік қазіргі заманғы континенттер. Тән осадочными басуына осы уақыт болып табылады биогенді әктас және доломиты көрсеткіштері жылы климат. Жылы теңіздерде кең тараған трилобиты, сменившие кембрийский хитиновый қаңқасы » известковый. Олардан басқа және микроорганизмдер (бактериялар, синезеленых балдыр, балдыр) тән жануарларды су ортасының болды граптолиты, табуляты, брахиоподы, иглокожие, археоциаты, головоногие ұлулар және т. б. ордовике пайда болды бірінші омыртқалы – бесчелюстные рыбообразные с двухкамерным жүрегі жай орналастырылған бас ми қорғалған әуе околомозговой капсулой. Одан әрі дамыту теңіз омыртқалы жүрді жолындағы қиындықтары ми (цифализация), қан тамырлар жүйесі және барлық басқа органдар мен жүйелер.

Соңында ордовика басталды регрессия теңіз байланысты бірі ерте фазалардың Каледонской складчатости, ол алды көп дамуы мен таралуына келесі, силурийском кезеңде. Бұл регрессия барысында ауа райының суытуына климат. Өзгерген палеогеографических жағдайында болған жаппай вымирание өкілдерінің теңіз фаунасының.

Көптеген дағдарыстардың дамуына фауна, кейінгі ордовике, сондай-ақ алдыңғы және кейінгі геологиялық кезеңдерде совпадало с эпохами температуралық минимумдарын, ал ірілері – эпохами оледенений (Ушаков, Ясаманов, 1984). Барлық қалған факторлар табиғи ортаның осылай немесе басқаша байланысты климаты. Сопряженность органикалық әлемнің климаты анықтап отырды биосфера эволюциясын. Үшін дағдарыстарды көбейе бастады, әдетте, аспан асты дәуірінің необычайного гүлденген өмір. Организмдер ғана емес, расселялись игере отырып, жаңа мекендейтін жерлері, олардың эволюциясы қызу жүрді қарқынын өсіре отырып. Дәл осы бірлік организмдер мен ортаның бірі ретінде іргелі заңдар биология, ұлғайған кезде өздерінің мүмкіндіктеріне организмдердің болуын болжайды, әр түрлі нысандарын құрылғылар процесінде туындайтын эволюциясының Жер бетінде өмір.

«Қоныстандыру және дамыту организмдер сияқты биосфераның эволюциясы, маңызды рөл атқарды жаһандық палеогеографические факторлар (климат, қатынасы, құрлықтың және теңіздің құрамы, атмосфераның болуы учаскелерін қоректік ортасы және т. б. Жағдайлар көбінесе анықталды қарқындылығы жанартау қызметі және тектоникалық белсенділігімен Байланысы құрлықтық блоктар әкеліп соқты күшейту маусымдық климаттың пайда болуына мұздану, ал ұсақтау литосфера – жеңілдету климаттық жағдайлар. Бұл ретте, бастапқы фазалар тектоникалық белсенділік, әдетте, сәйкес климат неғұрлым күрт маусымдылығы айқын білінетін, әуе оледенением және аридностью.
тынан осы кезеңімен начинались күшейту гумидизации және климаттың жылынуы, активизировавшие дамыту биосфера. Бұл ретте органикалық өмірдің үлкен мәні болды түсуі жер қойнауынан Жер газдар мен қоректік элементтердің нәтижесінде жанартау қызметі. Осы себеппен тіршіліктің дамуы және эволюциясы биосфераның елеулі дәрежеде келісілген эпохами тектоникалық белсенділігін кезде орын алған негізгі оқиғалар соқтығысуы литосферных плиталар және дрейфе құрлық және существовавшими климаттық жағдайлары (Ушаков, Ясаманов, 1984).

Каледонский орогенез әкелді елеулі өзгерістерге бөлу теңіз және құрлық. Горообразование болды көптеген салаларда планета, атап айтқанда, пайда болған Скандинавские таулары, Шығыс және Батыс Саян, жоталары Прибайкалья және Забайкалья және т. б. алаңы Ұлғайды, суши. Вулканикалық белсенділігі барысында шығарындыларын үлкен санын тозаң мен газдардың өзгерткен қасиеттері және құрамы атмосфера. «Силуре барлық платформалар бастан көтеру. Жылы теңіз обмелели қалдырып, қуатты қабатының қалыңдығы әктастарды және доломитов.

Климат осы кезеңнің отличавшийся аридностью, жылы. Ауаның орташа температурасы бетінде құраған 20-дан астам °С, көлемдеріне заманауи 6 °С (Вудыко, 1980). Оттегі атмосферасында силура жетті 10% — ы қазіргі заманғы деңгейін. Жалғасты білім озон экраны пайда болған, біріншіден, ордовике.

Органикалық әлем силура едәуір бай қарағанда ордовика. Бұл теңіздерде пайда болды хрящевые рыбы. Қорғауында озон экран, ол, бәлкім, иемденіп белгілі бір сенімділігі, өсімдіктер таралған барлық су бетінің және бірге микроскопическими жануарлармен құрды планктон, служивший жем-шөп базасы немесе баспанамен ірі организмдер. Әлбетте, барынша дамуы өсімдіктер алды лагунных көлдер және жағалау батпақтардағы с опресненными сулар. Мұнда пайда өмірлік түрі өсімдіктер, төменгі бөлігі жоғалған, суда, ал жоғарғы – әуе ортасында. Пассивті ауыстыру жағалау низменной белдеуге байланысты теңіз волнением, приливами және отливами, әкелді, кейбір өсімдіктер мен жануарлар шыланған населявшие жағалаудағы су қалсаңыз, мезгіл-мезгіл затапливаемой және обсыхающей аймақта жағдайлары үшін өсімдіктер-амфибиялардың аз ерекшеленді шарттарына теңіз мелководий. Приспособившись күнкөрістің осы аймақта теңіз өсімдіктер белсенді игеруге және қалған құрлыққа.

Источник: rel.kz

О.Жәутіков атындағы республикалық мамандандырылған дарынды балаларға арналған физика-математика орта мектеп-интернаты

Сабақтың тақырыбы:

§36. Палеозой заманындағы тіршіліктің дамуы

Сынып: 11 «Н»

Практикант: Молдабай Д.Қ.

Алматы 2017 жыл

Күні: 31.01.2017 жыл Пәні: Жалпы биология Сынып: 11 «Н»

Сабақтың тақырыбы: §36. Палеозой заманындағы тіршіліктің дамуы.

Сабақтың мақсаты:

• Барлық оқушыларға палеозойдың әрбір кезеңдеріне сай ерекшеліктерін және сол кезеңдердегі тірі организмдерінің алуан түрлілігін жалпылама біліп, аталмыш заман туралы белгілі бір көзқарас қалыптастыру.

• Кембрий, ордовик және силур кезеңдерінің айырмашылықтары мен ұқсастықтарын сипаттауға үйрету.

• Кембрий, ордовик және силур кезеңдерінің ауа райы, тірі организмдері, табиғаты және ұзақтығы жайлы толық ақпаратты игерту.

Білімділігі: Оқушыларға Палеозой заманының жануарлар дүниесі мен өсімдіктер дүниесі туралы толыққанды білім беру.

Дамытушылығы: Палеозой заманы туралы оқушылардың білімділігін арттыру, өткен тақырыптардағы архей, протерозой замандарымен салыстырмалы түрде түсінік қалыптастыра отырып дамыту.

Тәрбиелілігі: Балаларды ұжымдық көзқарастарын қалыптастыруға және олардың жүйелі сөйлеуіне, ғылымға деген сүйіспеншілігін арттыруға тәрбиелеу.

Сабақта қолданылатын жаңа технология түрлері: видео жазба, палеозой заманы туралы презентация, интербелсенді тақта.

Сабақтың түрі: аралас сабағы

Сабақтың әдісі: ауызша, жазбаша, сұрақ – жауап, топпен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: интербелсенді тақта

Сабақтың көрнекілігі және жабдықталуы: интерактивті тақта, тірек — сызба, үлестірмелі қағаздар, суреттер, слайдтар

Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, отырғызу, оқушыларды түгелдеу, сабаққа қажетті құрал — жабдықтарды түгелдеу, сынып бөлмесінің және оқушылардың санитарлық-гигиеналық жағдайларына назар аудару.

Үй тапсырмасын сұрау:

Жұлдызды сәт кезеңі

Оқушылар бұл кезеңде кез-келген жұлдыз парақшаларды таңдап, сұрақтарға жауап береді. Әрбір сұрақ Жердің даму тарихынан өтілген тақырыптар бойынша құрастырылған. Бұл жұлдыздарда 17 сұрақ болады:

1.Протерозой қандай заман?

2.Архей заманындағы Жер атмосферасы туралы баяндаңыз.

3.Архей заманында алғашқы фотосинтездеуші организмдер анаэробты және аэробты тыныс алу тәсілін пайдаланды? Сипаттама беріңіз.

4.Архей заманындағы фотосинтез процессін суреттеңіз.

5.Аэробты тотығу немесе аэробты тыныс алу туралы не білесіз?

6.Архей заманындағы тірі организмдерге сипаттама беріңіз.

7.Архей заманындағы тірі организмдердің іске асырған процесстерін сипаттаңыз.

8.Архей заманында эукариотты организмдер қалай пайда болған?

9.Көпжасушалы эукариотты организмдерден біржасушалы эукариотты организмдерден айырмашылығы қандай болды?

10.Тірі организмдер алғаш қай заманда пайда болған?

11.Архей заманы қай уақыттарды қамтиды?

12.Протерозой заманындағы тіршілікке сипаттама беріңіз.

13.Протерозой заманында тіршілік еткен организмдердің қазба қалдықтары қайдан табылды және оларды атаңыз.

14.Протерозой заманында байқалған күрделі эволюциялық өзгерістерді атаңыз.

15.Протерозой заманындағы прокариотты және эукариотты организмдер жайлы ақпарат беріңіз.

16.Протерозой заманының алғашқы кезеңі жайлы ақпарат беріңіз.

17.Протерозой заманындағы эволюциялық өзгеріс қандай болды?

Жаңа сабақты түсіндіру:
Жоспары:

1. Палеозой заманы қандай кезеңдерден тұрады?

2. Кембрий кезеңінің ерекшеліктері қандай?

3. Кембрий кезеңіндегі өзгерістер қалай болды?

4. Ордовик кезеңіндегі биологиялық алуантүрліліктер

5. Силур кезеңіндегі биологиялық алуантүрліліктер

Палеозой заманы 6 кезеңнен тұрады: кембрий, ордовик, силур, девон, таскөмір (карбон), пермь.

Кембрий кезеңінде ауа райы қоңыржай, топырақ болмағандықтан тіршілік сулы ортада дамыды. Құрлықта тек бактериялар мен көк жасыл балдырлар тіршілік еткен. Өсімдіктерден жасыл, диатом, алтын түсті балдырлар теңіздерде еркін жүзіп, қызыл, қоңыр балдырлар теңіз түбіне бекініп тіршілік еткен.

Кембрий кезеңі 70-80 млн жыл уақытқа созылған. Оның алғашқы кезеңінде бұрынғы протерозой заманындағы жаппай мұз басу кезеңі аяқталып, оның орнына жұмсақ әрі жылы ауа райы қалыптасты. Бұл кезеңде экватор бойында орналасқан өте ауқымды Гондвана материгінің құрамында қазіргі Африка, Оңтүстік Еуропа, Таяу Шығыс, Үндістан, Аустралия және Антарктида болды. Бұл кезеңде Гондвана материгінен басқа қазіргі Еуропа, Сібір, Қытай және Солтүстік Америка бар еді. Ол кезде Солтүстік Америка құрлығы Лаврентия деген атпен белгілі болды.

Ордовик кезеңінде теңізде қоңыр, қызыл балдырлар, трилобиттер тіршіліктерін жалғастырып дами берді. Қазіргі сегізаяқ, кальмарлардың туысы – алғашқы басаяқты былқылдақденелілер пайда болды. Сонымен бірге иықаяқты, бауыраяқты былқылдақденелілер тарала бастады.

Силур кезеңінде тау түзілу процесі қарқынды болғандықтан құрлықтың аумағы артты, ең алғашқы омыртқалылар пайда болды. Буынаяқтылардың ұзындығы 2 м-ге жететін 6 жұп аяғы бар алып ракоскорпиондар дамыды. Оның ауыз айналасына орналасқан аяқтарының ең алдыңғы жұбы қорегін ұстап бөлшектеу үшін қысқышқа айналған болды.

Бекіту кезеңдері:

Сандар сөйлейді кезеңі

Тақтадағы сандардың мағынасын ашады.

6 – Палеозой 6 кезеңнен тұрады.

40-50— Трилобиттердің денесі 40-50 бунаққа бөлінген.

100 – Кембрий кезеңінде қатты қаңқасы бар теңіз жануарларының 100-ге жуық түрі болған.

70-80 млн – Кембрий кезеңі 70-80 млн жылға созылған.

70 см – Кембрийдегі трилобиттердің денесінің ұзындығы.

70% — Кембрийдегі жойылып кеткен организмдердің саны.

2 м – Силурдағы буынаяқтылардың ұзындығы.

60 % – Ордовикте жойылып кеткен туыстың саны.

35 – Ордовикте жойылып кеткен тұқымдастың саны.

30-35 млн – Силур кезеңінің ұзақтығы.

Ғажайып алаң кезеңі

Тақтада тұрған сөздерге анықтама береді.

Сабақты қорытындылау:

Сонымен, балалар біз бүгін палеозой заманындағы тіршіліктің дамуын өттік. Палеозойдың 3 кезеңіндегі тіршіліктің қалай өрбігендігімен таныстық. Осы алған білімдеріңді өмірде пайдалана білейік — деп біз бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз.

Оқушыларды бағалау: үй тапсырмасы бойынша және сабақ барысында біліміне қарай оқушыларды жариялы түрде бағалау.

Үй тапсырмасы: §36 оқу. 177-180 беттегі тақырып соңындағы сұрақтар бойынша дайындалып келу.
Рефлексия кезеңі: Оқушылар өз түсінгендерін немесе түсініксіз болған тұстарын арнайы қағазға жазады.

Оқушының аты-жөні:

Мен нені білдім	Білгім келеді

Источник: multiurok.ru